مدیرعامل آب منطقه ای كرمان در گفت وگو با مستر كار تشریح كرد
از طرح های سازگاری با کم آبی دیار خشک کریمان چه خبر؟
مستر کار: کرمان آب ندارد؛ با تنش آبی مواجه می باشد و در کنار نیاز کشاورزی که معیشت بخش عمده مردم به آن تکیه دارد، میزبان کارخانه های بزرگ صنعتی و معدنی پرآب بر نیز هست؛ حالا چکار باید کرد؟
این پرسش مهم و حیاتیست که برای پاسخ به آن، در کنار گزینه هایی مانند راه های انتقال آب از منابع آبی جنوب کشور، اجرای طرح های سازگاری با کم آبی نیز در بخش های کشاورزی، مصرف آب آشامیدنی و نیز صنایع مطرح می شود.
اما اجرای طرح های سازگاری با کم آبی چون هم با معیشت مردم و فعالیت صنایع گره خورده و هم تغییر الگوهای مصرف نیازمند افزایش سواد آبی و فرهنگ سازی و تغییر رویه ها و رفتارهای شهروندان است، براحتی و بدون سازوکارهای فرابخشی و البته تدوین پیوست های رسانه ای میسر نخواهد بود؛ باز باید پرسید چکار باید کرد؟
وضعیت فعلی تنش آبی در استان کرمان که در بعضی مناطق حتی تامین آب آشامیدنی شهروندان نیز با مشکل روبه رو شده در شرایطی است که مردم این استان از دیرباز باتوجه به اقلیم گرم و خشک آن، مشکلات کم آبی را با شیوه های مختلف همچون حفر قنات حل یا مدیریت کرده بودند؛ قنات هایی که ضرورت احیای آنها و توجه به مدیریت آنها بیش از پیش لازم است.
باتوجه به اهمیت موضوع از یک سو و اجرای طرح های سازگاری با کم آبی از طرف دیگر، خبرنگار ایرنا موضوع پروسه اجرای این طرح ها را بوسیله مصاحبه با مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان کرمان واکاوی کرده و علی رشیدی هم می گوید اینک ۹۰ درصد آب استان در بخش کشاورزی ای استفاده می شود که راندمان پایینی دارد و همچون مزیت های اجرای طرح های سازگاری این که مصرف آب در بخش هایی که ارزش افزوده به وجود می آورد و امکان اشتغال بالاتری دارد مصرف خواهد شد.
آنطور که مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان می گوید تدوین طرح های سازگاری با کم آبی این استان از سال ۱۳۹۷ شروع شده و سال ۱۳۹۹ در کارگروهی ملی مورد تصویب قرار گرفته است.
وقتی تاب آوری کم می شود
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اضافه کرد: مردم کشور ما همیشه در سرزمینی زندگی کرده اند که از حدود یک سوم بارش متوسط جهانی برخوردار بوده اند و توزیع نامتوازن زمانی و مکانی و بالابودن تبخیر در کشور سبب شده است که همیشه با مشکلات ناشی از کم آبی و خشکسالی روبه رو باشند وبه دلیل این شرایط در طول تاریخ اهتمام کرده بودند با بهره گیری از دانش بومی و ابزارهایی مثل قنات، آب را مدیریت کنند و برای آن ارزش قائل شوند.
رشیدی گفت: اما در سالیان گذشته به سبب توسعه صنعتی و جمعیتی در مناطق خشک کشور پایداری منابع آب در این مناطق به هم خورده و این مساله سبب شده است که تاب آوری بخش های مختلف مصرف کننده آب نسبت به خشکسالی و تغییر اقلیم مناسب نباشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان با اعلان اینکه در وضعیت فعلی وارث کسری شدید مخزن در مناطق مختلف کشور هستیم اشاره کرد: آبخوان های ما در خیلی از نقاط با خطر فرونشست مواجهند و با شرایطی روبه رو هستیم که امکان تامین آب حتی برای شرب در بسیاری مناطق همچون استان کرمان با راه های معمول وجود ندارد.
سازگاری با کم آبی، فرابخشی است
وی افزود: مصرف آب در استان کرمان اینک چیزی حدود هفت میلیارد مترمکعب است که این عدد باید به حدود پنج میلیارد مترمکعب برسد، به همین دلیل باید با شرایط کم آبی کشور سازگار شد و سازگاری با کم آبی به این معناست که باید شرایط اقلیمی کشور را مبنای هرگونه راهبرد، برنامه و اقدام در بهره برداری از منابع آب قرار داد. ما باید شرایط اقلیمی کشور و استان را بپذیریم و متناسب با آن برنامه ریزی نماییم. ما باید این واقعیت را قبول نماییم که آب بیشتری در اختیار نداریم.
رشیدی اشاره کرد: امروز در تمامی کشورهای دنیا به این نتیجه رسیده اند که آب یک مساله و مقوله فرابخشی است و هیچ وزارتخانه یا نهادی بتنهایی نمی تواند مساله آب را بهبود ببخشد؛ سازگاری با کم آبی نیز نیازمند جامع نگری در سیاست های کلان کشور بود و در قالب یک یا چند ارگان یا وزارتخانه قرار نمی گرفت و بنا بر این در اسفند سال ۱۳۹۶ با مصوبه هیات وزیران کارگروه ملی سازگاری با کم آبی تشکیل و این کارگروه موظف به تعیین چگونگی توزیع کمبود بین مصارف مختلف آب شد.
وی بیان کرد: از سال ۱۳۹۷ بعد از مشخص شدن ساختار برنامه های سازگاری با کم آبی کار تدوین برنامه های سازگاری با کم آبی در کشور و استان کرمان شروع و استاندار نیز بعنوان رییس کارگروه استانی سازگاری با کم آبی مشخص شد و در نهایت برنامه سازگاری با کم آبی استان کرمان در آذر ۱۳۹۹ در کارگروه ملی مورد تصویب قرار گرفت که شروع تدوین و تصویب این برنامه ها از جانب کارگروه های استانی و به ریاست استانداران یک تمرین خیلی خوب برای کار فرابخشی و میان بخشی برای حل مساله آب کشور بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان اضافه کرد: در این برنامه ها ابتدا در سطح استان بررسی های کارشناسی انجام می شد و تعامل فرابخشی بین دستگاه های عضو کارگروه استانی سازگاری با کم آبی برای تبیین سیمای منابع و مصارف آب و ایجاد یک نگاه مشترک به ضرورت ساز و کارهای سازگاری با کم آبی صورت می گرفت و بعد از تعاملدر استان با دبیرخانه کارگروه ملی سازگاری با کم آبی انجام می پذیرفت.
وی اظهار داشت: این برنامه ابتدا در کارگروه استانی به ریاست استاندار مطرح و مصوب می شد و سپس در کمیته تخصصی کارگروه ملی در سطح معاونان وزرا و روسای سازمان ها بررسی می شد و در صورت تصویب در کمیته تخصصی، این برنامه برای طرح به کارگروه ملی ارسال و در نهایت بعد از تصویب در کارگروه ملی سازگاری با کم آبی باهدف اجرا به استان ابلاغ می شود.
رشیدی اشاره کرد: بررسی های بسیار زیادی توسط تمامی دستگاه های اجرائی استان روی این برنامه انجام شده است و این سطح از تعامل فرابخشی برای تدوین برنامه های صرفه جویی در مصرف آب که بر پایه توافق دستگاه های استانی باشد برای نخستین بار صورت گرفته که با اهمیت ترین وجه تمایز این پروسه نسبت به کوشش های قبلی برای مدیریت مصرف آب در کشور این است که پروسه تدوین برنامه سازگاری با کم آبی از پایین به بالا صورت گرفته است.
ضرورت صرفه جویی سالانه یک هزار و ۹۸۰ میلیون متر مکعب آب
وی در ادامه با اشاره به این که هدف نهایی تعیین شده برای برنامه سازگاری با کم آبی استان کرمان صرفه جویی یک هزار و ۹۸۰ میلیون مترمکعب آب در سال است اضافه کرد: اما در فاز اول این برنامه که تا سال ۱۴۰۵ پیش بینی شده نزدیک به یک هزار و ۳۰ میلیون مترمکعب از محل آب های زیرزمینی صرفه جویی خواهد شد.
به گفته رشیدی بقیه این صرفه جویی در فاز دوم صورت خواهد گرفت که البته پس از اتمام آماربرداری دور سوم منابع و مصارف آب و بازبینی در بیلان آب و قابل برنامه ریزی، هدف گذاری برای فاز دوم سازگاری با کم آبی، مشخص و برنامه ریزی خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان اشاره کرد: طبق برنامه مصوب در فاز اول سازمان جهاد کشاورزی حدود ۷۲۳ میلیون مترمکعب صرفه جویی را انجام خواهد داد که البته این صرفه جویی با هماهنگی شرکت آب منطقه ای صورت خواهد گرفت.
وی افزود: در اجرای طرح سازگاری با کم آبی شرکت آب منطقه ای نیز بوسیله بستن چاه های بدون مجوز ۲۳۵ میلیون مترمکعب صرفه جویی را برنامه ریزی نموده است و شرکت آب و فاضلاب استان کرمان نیز حدود ۴۲ میلیون مترمکعب و سازمان صنعت، معدن، تجارت و شرکت شهرک های صنعتی حدود ۳۰ میلیون مترمکعب صرفه جویی را در فاز اول برنامه سازگاری با کم آبی استان انجام خواهند داد.
رشیدی با اعلان اینکه بیشترین مصرف آب در استان کرمان مربوط به بخش کشاورزی است اشاره کرد: اگر بتوانیم در بخش کشاورزی صرفه جویی پیش بینی شده را انجام دهیم، تاثیر بسیار زیادی در پایداری منابع آب استان خواهد داشت.
این مسئول با اعلان اینکه ۹۰ درصد آب استان در بخش کشاورزی که راندمان پایینی دارد استفاده می شود اظهار داشت: با اجرای طرح های سازگاری با کم آبی در استان، آب در بخش هایی مصرف می شود که ارزش افزوده و امکان اشتغالزایی بالاتری داشته باشد.
وی اظهار داشت: طبق پروسه مشخص شده، کارگروه های استانی موظفند هر ۶ ماه یک دفعه گزارش عملکرد برنامه های مصوب را دبیرخانه کارگروه ملی ارسال نمایند و اجرای این برنامه ها راهکار بهبود وضعیت آب استان و کشور است و این مساله باید تضمین اجرای این برنامه باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان با تاکید بر این که تمامی دستگاهها و بخش های مختلف باید خودرا با واقعیت کم آبی سازگار کنند و راهی جز این وجود ندارد. اضافه کرد: در قسمت های مختلف برنامه وزیر نیرو برای دولت سیزدهم نیز بحث سازگاری با کم آبی عنوان شده است و توسعه مصارف آب برمبنای منابع موجود و برنامه مصوب سازگاری با کم آبی استانها بعنوان یک راهبرد در بخش های آب و آبفا دیده شده است.
وی گفت: در استان کرمان هم، استاندار بصورت جدی عملکرد دستگاهها دراین زمینه را دنبال می کند و فرمان داده که تمام دستگاه های وظیفه مند گزارش اقدامات خودرا بصورت ماهانه به شرکت آب منطقه ای بعنوان دبیر کارگروه استانی سازگاری با کم آبی ارسال کنند، اما باید توجه داشت که برای اجرای موفق این برنامه، هماهنگی فرابخشی در سطح دولت و بهره مندی از ظرفیت سازمان های مردم نهاد برای ارتقای سواد آبی جامعه و ترویج فرهنگ مصرف صحیح آب در کنار همه راهکارهای فنی، حقوقی و اقتصادی لازم است.
معیشت جایگزین کشاورزان
رشیدی در ادامه با اعلان اینکه یکی از چالش های مهم بحث پر کردن و بستن چاه های بدون مجوز در استان کرمان است بیان کرد: در استان کرمان چاه های بدون مجوز زیادی در سالهای قبل برای امرار معاش حفر شدند و تعیین تکلیف این چاه ها در اجرای برنامه سازگاری با کم آبی، با هماهنگی دستگاه های قضایی و انتظامی لازم است و درخواست داریم این دستگاهها با در نظر گرفتن شرایط آبی استان همکاری لازم را مبذول کنند.
وی افزود: اما بحث مهمی که در این خصوص پیش می آید، بحث معیشت جایگزین برای این کشاورزان است که باید بمنظور جلوگیری از مشکلات اجتماعی، چاره ای برای این چالش مهم کشاوزران اندیشید، هر چند بصورت معمول راندمان این چاه ها بسیار پایین است و درآمد چندانی نصیب کشاورزان این چاه ها نمی گردد و در صورت اشتغال زایی در مناطق روستایی و محروم استان این مشکل قابل حل است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان بیان کرد: چالش دوم بحث تامین مالی اجرای این برنامه است، بعنوان مثال برای نصب کنتور روی چاه ها، دولت باید ساز و کاری برای اعطای تسهیلات در پیشبرد هرچه زودتر این طرح پیش بینی کند، دراین زمینه می توان از صنایع بزرگ استان هم کمک گرفت تا در اجرای مسئولیت اجتماعی این شرکتها و کمک به پایداری منابع آب استان تسهیلات مالی اعطا کنند که اساسا این مساله در بلندمدت به نفع صنایع استان خواهد بود.
وی اظهار داشت: در وضعیت کم آبی و بمنظور تامین آب بخش صنعت و شرب استفاده از راه حل هایی مثل شیرین سازی آب دریا اجتناب ناپذیر است، اما بایستی به این نکته توجه کرد که شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به فلات مرکزی یک راه هزینه بر است و در قیمت تمام شده هر مترمکعب آب عدد بالایی به دست می آید. استفاده از این راهکار مستلزم سرمایه گذاری اولیه بالایی است که این سرمایه می تواند در بخش های مولد دیگر هزینه شود.
وضعیت صنایع و آب بری آنها
رشیدی با اشاره به ایجاد صنایع با مصرف آب بالا در استان کرمان افزود: ما در ابتدا باید به سراغ راه های کم هزینه تر مثل مدیریت مصرف و اجتناب از استقرار صنایع پرآب بر در این مناطق برویم و در تمام دنیا صنایع آب بر در کنار دریاهای آزاد مستقر می شوند؛ ما نیز باید به این سمت حرکت نماییم و سواحل جنوبی کشور مثل سواحل مکران موقعیت خوبی برای استقرار صنایع دارند.
وی اشاره کرد: پس اگر مقرر است صنایعی در مناطق خشک کشور ایجاد شود ابتدا باید محدودیت های منابع آبی منطقه بررسی شود و برنامه ریزی صحیحی دراین زمینه پیش از راه اندازی صنایع صورت پذیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای کرمان اشاره کرد: شرایط ایران، منابع آب آن و سابقه اقلیم این سرزمین از دیرباز نشان داده است که ما سالهای پر از تنش آبی پیش رو داریم و باید پیش از آن که خیلی دیر شود به فکر اصلاح ساختار و منابع و مصارف بخش آب کشور باشیم.
وی اضافه کرد: اجرای برنامه های سازگاری با کم آبی و مدیریت مصرف آب تنها با همکاری و تعامل دستگاهها و ذینفعان امکان پذیر است؛ همه دستگاهها باید دراین زمینه حمایت کنند و باید سیاستگذاران را درباره واقعیت کم آبی متقاعد کرد و صحبت درباب معنا، ضرورت ها و روش های سازگاری با کم آبی به گفتمان فرابخشی در مدیریت منابع و مصارف آب تبدیل گردد.
به گزارش مستر کار به نقل از خبرگزاری ایرنا از آنجائیکه بخش مهمی از اصلاح مصرف آب و مدیریت آن به جامعه و بهره برداران بر می گردد، استفاده علمی و کارشناسی تر از حوزه رسانه و اطلاع رسانی نیز اهمیت می یابد و بجاست که در اجرای چنین طرح های مهمی، کارشناسان رسانه ای نیز حضور داشته باشند و پیوست رسانه ای هر طرحی که مدنظر است، با لطمه شناسی های کارشناسی تدوین و اجرائی شود.
منبع: mastercar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب