یادداشت میهمان؛
معدن و صنایع معدنی پیشران رشد اقتصاد و پیشرفت کشور
به گزارش مستر کار، ایران با داشتن بیشتر از ۸۰ نوع مختلف از مواد معدنی، همچون کشورهای غنی دنیا از نظر مواد معدنی است که در برنامه هفتم توسعه، متوسط رشد ارزش افزوده بخش معدن ۱۳ درصد هدف گذاری شده است.
به گزارش مستر کار به نقل از مهر، مهرداد بذرپاش وزیر سابق راه و شهرسازی در یادداشت اختصاصی برای مهر نوشت: امروزه با پیشرفت فناوری و تحولات گسترده در حوزه سیاسی، فناوری، اجتماعی و اقتصادی، اهمیت بعضی از عناصر و مواد معدنی افزایش قابل توجهی داشته است. بعضی از مهم ترین این عناصر شامل مس، لیتیوم، کبالت و نیکل می باشند. برای مثال تقاضای مصرف مس در سال ۲۰۲۰ روزانه ۲۳.۵ میلیون تن بوده است که طبق پیشبینی صندوق بین المللی پول تا سال ۲۰۴۰ با افزایش ۶۶ درصدی به ۳۹.۱ میلیون تن در روز خواهد رسید.
مواد معدنی حیاتی برای فعالیت و توسعه صنایع و فناوری های نوین در کشور لازم است و با عنایت به روندهای جهانی و سرمایه گذاری کشورها در این عرصه، زنجیره تأمین آنها می تواند با خطر و چالش مواجه شود. از سوی دیگر مواد معدنی حیاتی برای امنیت ملی و ملاحظات ژئوپلتیکی ضروری هستند و کشورهایی که ذخایر قابل توجهی از این مواد معدنی را در اختیار دارند، در مقایسه با سایر کشورها در زمینه رقابت اقتصادی، نوآوری فناوری و استقلال انرژی مزیت راهبردی دارند.
کلان روندهای جهانی در حوزه مواد معدنی حیاتی
استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و خودرو های برقی، یکی از روندهای جهانی در سالهای اخیر بوده است. در این راستا، تقاضا برای عناصری مانند مس، کبالت، لیتیوم و نیکل بعنوان اصلی ترین عناصر مورد استفاده در این صنایع افزایش قابل توجهی داشته است. بعضی از موارد استفاده از این عناصر شامل استفاده از مس در سیستم های توزیع برق، توربین های بادی و سلول های خورشیدی و همینطور استفاده از کبالت، لیتیوم و نیکل در فناوری های ذخیره انرژی مانند باتری ها می باشد. شایان ذکر است که استفاده از عناصر ذکر شده در خودرو های برقی، ۳ تا ۴ برابر سایر خودرو ها می باشد. مورد دیگر صنعت تراشه و ریزپردازنده ها است که امروزه بعنوان مغر الکترونیک مدرن و یک متغیر کلیدی در صنایع مختلف نقش ایفا می کنند و مواد معدنی حیاتی بعنوان عنصر حیاتی این صنعت مورد توجه هستند. همینطور با گسترش استفاده همگانی از فناوری های هوش مصنوعی و تلفیق آنها در ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی، اهمیت این صنعت بیشتر از پیش مشهود شده است که در این حوزه، عنصر سیلیکون نقش قابل توجهی دارد.
رقابت قدرت های جهانی در حوزه معادن
کاربرد گسترده مواد معدنی حیاتی در حوزه های مختلف نشان از راهبردی بودن این دسته از مواد معدنی دارد. دسترسی کارآمد به این عناصر یکی از اصلی ترین عواملی است که دولت ها سیاستها و مناسبات مختلف خویش را بر مبنای آن تنظیم می کنند. به طورکلی، آژانس بین المللی انرژی تخمین می زند که مابین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰، تقاضا برای عناصر نیکل و کبالت ۲۰ برابر و برای لیتیوم بیشتر از ۴۰ برابر خواهد شد.
این امر زمینه ساز شکل گیری رقابت گسترده ی کشورها به منظور افزایش سهمشان از این عناصر در جامعه جهانی شده است. حضور قدرت های اقتصادی و سیاسی در کشورهای دارای این منابع در جهت این موضوع است. منطقه کمربند مس در آفریقا در سالهای اخیر شاهد سرمایه گذاری های قابل توجه چین و ایالات متحده بعنوان بزرگترین قدرت های اقتصادی جهان بوده است. برنامه های این دو کشور در این منطقه شامل توسعه زیرساختی – بخصوص زیرساخت های حمل ونقلی – و سرمایه گذاری و بهره برداری از معادن می شود و به صورت مثال ۷۲ درصد از تولید کبالت و مس در جمهوری دموکراتیک کنگو توسط شرکتهای چینی صورت می گیرد.
رقابت کشورهای منطقه در حوزه معادن
کشورهای منطقه غرب آسیا هم اقدامات مختلفی را در این عرصه انجام داده اند. عربستان سعودی جهت دسترسی به منابع معدنی مورد نیاز و نقش آفرینی در زنجیره تأمین مواد معدنی سرمایه گذاری گسترده ای در حوزه های مختلف شامل فرآوری و اکتشاف ترتیب داده است. امارات متحده عربی هم برنامه خرید سهام معادن مس در آفریقا را طراحی نموده است. این موارد نشان دهنده حرکت امارات و عربستان بسمت ایفای نقش حیاتی در زنجیره تأمین این عناصر حیاتی خواهد بود.
وضعیت ایران در حوزه معادن
ایران با داشتن بیشتر از ۸۰ نوع مختلف از مواد معدنی، همچون کشورهای غنی دنیا از نظر مواد معدنی است. تولید حال حاضر مس در ایران برابر با ۲۸۵ هزار تن در سال می باشد اما با عنایت به ذخایر مس کشور، این مقدار امکان افزایش تا ۱ میلیون تن در سال را دارد. باوجود ظرفیتهای قابل توجه ایران، رشد بخش معدن در سالهای گذشته بسیار پایین و بین ۱-۲ درصد بوده است. ازاین رو باید نسبت به استقرار فناوری در معادن و تسریع در هوشمندسازی معادن با هدف افزایش بازدهی و بهره وری اقدام گردد. از سوی دیگر رفع موانع فعالیت مردم و بخش خصوصی در حوزه معدن منجر به افزایش مشارکت مردم در فعالیتهای مولد اقتصادی و توسعه معادن کشور و تحقق اهداف برنامه پیشرفت و توسعه کشور خواهد شد.
در برنامه هفتم توسعه، متوسط رشد ارزش افزوده بخش معدن ۱۳ درصد هدف گذاری شده است که نشان از لزوم انجام اقدامات تحولی در این عرصه دارد. برای نمونه در مورد مس، در دولت سیزدهم طرح جامع توسعه زنجیره ارزش صنعت مس کشور و ساخت ۳ شهرک تخصصی مس باهدف توسعه اکتشاف، استخراج و فرآوری مس و دستیابی به ظرفیت تولید بیشتر از ۱ میلیون تن تهیه گردید. در این برنامه پیشبینی شده است که ایجاد زنجیره مس با ایجاد یک هلدینگ تخصصی جدید، در مرحله اول تا ۱ میلیون تن و در مرحله دوم تا ۳ میلیون تن امکان افزایش ظرفیت تولید را فراهم می آورد. ازاین رو لازم است با پرهیز از نگاه بخشی و سیاسی نسبت به تقویت و تکمیل برنامه های توسعه صنعت مس و سایر معادن کشور اقدام گردد.
جمع بندی:
با توجه به شکل گیری رقابتهای جهانی و منطقه ای جهت نقش آفرینی فعال در زمینه معادن و زنجیره ارزش آن، یکی از مولفه های پیشرفت کشور توجه به ظرفیتهای ممتاز در این حوزه می باشد و ضروریست تا تمامی ارکان داخلی با نگاهی به روز و آینده نگرانه به حوزه معادن توجه نمایند و اقدامات مثبت گذشته را ادامه و آنرا تقویت نمایند تا ضمن تحقق رشد ۱۳ درصدی پیشبینی شده در برنامه هفتم، نسبت به توسعه و پیشرفت این حوزه اقدام گردد.
دور بودن حوزه معادن از نگاه های بخشی و سیاست زده یکی از مهم ترین اصولی است که باید به آن توجه گردد و در کنار استفاده از دانش داخلی، تجارب پرارزش جهانی و همکاریهای بین المللی هم باید مورد توجه قرار گیرد. برگزاری رویدادهای بین المللی سالانه با حضور سرمایه گذاران و شرکتهای پیشرو در این بخش ضمن معرفی فرصت های سرمایه گذاری ایران منجر به جذب سرمایه گذار خارجی و توسعه همکاریهای بین المللی در این عرصه خواهد شد.
با درنظر گرفتن اصول حاکمیت ملی و مباحث زیست محیطی باید موانع داخلی برای افزایش بهره روی رفع گردد و قوانین و مقررات تسهیلگر جایگزین قوانین محدود کننده گردد. مشارکت دهی به مردم و بخش خصوصی و رفع موانع فعالیت در این بخش از یک طرف و استقرار فناوری و حرکت بسمت هوشمندسازی معادن از سوی دیگر منجر به توسعه معادن، رشد اشتغال و ثروت آفرینی برای کشور و افزایش رفاه عمومی خواهد شد.
منبع: مستر كار
از این مطلب مسترکار خوشتون اومد؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان مسترکار در مورد این مطلب
نظرتون درباره ی این مطلب مسترکار چیه؟
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۴