تنگی نفس طبیعت تفت در گرد و خاك معادن
ایرنا- بهره برداری از معادن جدید در تفت طی چند سال قبل به یکی از چالش های اصلی زیست محیطی استان یزد و شهرستان معدن خیز تفت تبدیل گشته و حتی زمزمه های بهره برداری از یک معدن (و نه اصل بهره برداری) هم حساسیت و اعتراضات ساکنان را به دنبال داشته است.
به گزارش مستر کار به نقل از ایرنا، شهرستان تفت به واسطه وجود مناطق ییلاقی و سرسبز، جاذبه های گردشگری، مناطق خرم کوهستانی، وجود پناهگاه حیات وحش شیرکوه، جاذبه های طبیعی و باستانی، دارای موقعیت خاصی است و متنوع ترین و بیشترین آثار طبیعی و تاریخی استان در این شهرستان قرار دارد.
تفت با یک هزار و ۴۶۶ قنات بیشترین تعداد قنات کشور را دارد و مناطق روستایی این شهرستان همواره، مقصد تفریحی مردم استان یزد و حتی سایر استانها بوده است و کمتر کسی است که به یزد سفر کند و حضور در این شهرستان زیبا را از دست بدهد، شهرستانی که در دل کویر، زبانزد عام و خاص در زیبایی و سرسبزی است.
حالا با شرایط خاصی که این منطقه دارد، هر عاملی که بخواهد منجر به تخریب محیط زیست شود و آثار زیانباری بر طبیعت بکر و دلنشین شهرستان وارد کند منجر به واکنش فعالان محیط زیست و بخش قابل توجهی از مردم و بخصوص ساکنان منطقه مورد نظر می شود.
در سالهای اخیر، چنگ معادن بر منابع طبیعی و آثار تاریخی این شهرستان، جلوه های ناخوشایندی را پدید آورد که اگر همچنان ادامه داشته باشد، در آینده نه چندان دور، متنوع ترین شهرستان گردشگری استان یزد به شهرستان معادن تبدیل می شود.
معادنی که هر چند شاید در دراز مدت، سود اقتصادی داشته باشد اما ارزش افزوده یا فایده ای برای ساکنان و اهالی آن ندارد و حتی باعث ایجاد خسارت به زیرساخت های منطقه مانند قنوات و راه های روستایی شده و حتی بعضی از جاذبه های طبیعی و تاریخی را در معرض نابودی قرار داده است.
هر عقل سلیمی هم می پذیرد که در تعارض میان منافع دراز مدت اقتصادی ناشی از بهره برداری از معادن از یک سو و حفظ محیط زیست و رضایت ساکنان منطقه از طرفی، باید رضایت مردم را در اولویت قرار داد.
تجدیدنظر در شیوه صدور مجوز بهره برداری معادن و میزان استخراج آنها، ممنوعیت بهره برداری معادن در نزدیکی جاذبه های طبیعی و تاریخی شهرستان، بررسی شرایط منطقه، لحاظ کردن نظر مردم و کارشناسان درباره استخراج معدن، اجبار معادن به انجام مسئولیت های اجتماعی خود در قبال مردم منطقه از عمده ترین راهکارهای مقابله با این چالش است که فعلا همین راهکارها حلقه مفقوده این پازل نامتجانس است.
نیاز است مسؤلان استان یزد تدبیری برای پیشگیری از بهره برداری بی رویه معادن در تفت به عنوان نگین سبز کویر بیندیشند؛ شهرستانی که نقاط بکر، زیبا و دیدنی آن تفرجگاه مردم یک استان است بگونه ای که در ایام تعطیل غیرکرونایی یک سوم تا نیمی از جمعیت استان سرازیر آن می شوند.
نمی توان کلنگ به دست گرفت و هر جا که احساس کردیم معدنی در دل زمین نهفته، فورا دست به کار شویم و با محیط زیست و زندگی مردم بازی کنیم! پس آرامش و سلامتی مردم چه می شود؟
اجرای صحیح قانون وصول یک درصد عوارض فروش معادن، مهم ترین راهکار جبران خسارت معادن به زیرساخت های استان و شهرستان است که با پیگیری مجمع نمایندگان استان یزد در دوره قبل مجلس شورای اسلامی نتایج خوبی از آن حاصل شد و می طلبد مجمع نمایندگان فعلی استان هم در تداوم آن بکوشند، اما این همه چاره و راهکار نیست.
تبدیل قطب گردشگری "توران پشت" به منطقه معدنی!
"توران پشت" یکی از کهن ترین نواحی شهرستان تفت، استان یزد و کشور است که آثار تاریخی فراوانی را از دوره های مختلف تاریخی در دل خود به یادگار دارد؛ از سنگ نگاره های چند هزارساله و قلعه متعلق به دوره ساسانی تا برج مقبره های عهد سلجوقی و آثار ریز و درشت دیگر.
توران پشت به لحاظ زیبایی های طبیعی هم بسیار حائز اهمیت می باشد و مجموعه ای از زیباترین چشمه های جوشان کشور و کوه هایی منحصر به فرد را در خود جای داده است.
حالا این منطقه که می تواند به یکی از قطب های اصلی گردشگری کشور بدل شود در حال تبدیل شدن به قطب معدنی است و خواب های آشفته ای هم برای آن دیده اند.
در حالی که کارشناسان محیط زیست، فعالان اجتماعی، دوستداران طبیعت و ساکنان مناطق معدنی در تفت به شدت با معدن خیز شدن مناطق بکر و منحصر بفرد خود مخالف هستند متاسفانه عده ای پا را در یک کفش کرده و مصر به معدنی شدن آن هستند که در ادامه این گزارش به آن می پردازیم.
توران پشت را قربانی معادن نکنیم
استاد دانشگاه و پژوهشگر روستای "توران پشت" واقع در بخش مرکزی شهرستان تفت به گزارشگر ایرنا می گوید: به رغم ظرفیت بالای این ناحیه برای تبدیل شدن به یکی از قطب های گردشگری استان، تابحال هیچ تلاشی در این راستا صورت نگرفته و به نظر می آید که توران پشت در حال تبدیل شدن به یک منطقه معدنی تمام عیار است.
"میثم صادقی" می افزاید: اگر گشتی چند ساعته در توران پشت داشته باشید، متوجه می شوید که همه آثار تاریخی توران پشت بدون کوچکترین رسیدگی به حال خود رها شده و رو به نابودی هستند و از طرفی معادن گوناگونی از گوشه و کنار این منطقه از دل زمین سر برآورده اند.
این فعال اجتماعی به زیان بار شدن فعالیت معادن از اوایل دهه نود اشاره می کند و ادامه می دهد: معادن، خسارات جبران ناپذیری به چشمه های جوشان و آب گرم منحصر به فرد کشور در این روستا وارد کرده است؛ معادن توران پشت دقیقاً در کنار کوه های تاریخی منطقه همچون تخت رستم، کل فیروز و سل هفتادر واقع شده اند و تابحال باعث از بین بردن بخش زیادی از این کوه ها هم بوده اند.
وی اضافه می کند: در مکانی مانند توران پشت با سابقه تاریخیِ کم نظیر، کوهها و دشت ها سنگ و کلوخ نیستند بلکه قدم به قدم این کهن دیار از مزارع و بیابان های اطراف گرفته تا محلات تاریخی آن نزد مردم محلی با نامی منحصر به فرد شناخته می شوند که این نام ها هر کدام روایت گر خاطرات قومی مردم این سرزمین است و لطافت این خاطرات قومی، تاب تحمل چنگال خشن معادن را ندارند.
به گفته وی از ساکنان سالخورده توران پشت، خاطرات، افسانه ها و حتی اشعار محلی گوناگونی شنیده می شود که در ارتباط با نقطه ای از بیابان است که حالا چنگال معادن آنرا تکه تکه می کند.
پناهگاه حیات وحش شیرکوه تفت هم از ترکش معادن در امان نمانده است
شیرکوه، کوهستانی ترین و ییلاقی ترین منطقه استان یزد از طبیعت زیبا و حیات وحشی غنی برخوردار می باشد که سال قبل به پناهگاه حیات وحش ارتقاء یافت.
با این وجود بهره برداران معادن دست از این منطقه هم برنداشته اند و هرچند استخراج معدن در پناهگاه حیات وحش ممنوع می باشد ولی کوشش برای بهره برداری های جدید در این منطقه دیده می شود.
حفظ محیط زیست مهمتر است یا بهره برداری از معادن؟
رییس شورای روستای مهدی آباد دهستان شیرکوه در بخش مرکزی شهرستان تفت می گوید: نخستین آثار منفی بهره برداری از معادن، تخریب منابع طبیعی یعنی خاک، بافت گیاهی، چشمه ها و آب های روان روستا است.
"مجید باقرپور" در گفت و گو با ایرنا با اظهار شگفتی و تاسف از اعطای مجوزهای بی رویه معادن در این منطقه، اظهار می دارد: دلیل صدور این همه مجوزهای بی رویه مشخص نیست؛ چرا باید در محدوده ای که بعنوان پناهگاه حیات وحش تعیین شده مجوز بهره برداری صادر شود؟ زندگی گونه های نادر وحشی مهم تر است یا بهره برداری از معادن؟
وی با اشاره به اینکه مردم از بهره برداری معادن در این نقطه زیبای طبیعت ناراضی اند و از شوراها و دهیاری ها خواستار پیشگیری از آن هستند، می گوید: متولیان و صاحبان معادن برای آنکه شوراها و دهیاری ها با آنها همراهی کنند وعده مهیاسازی زیرساخت ها و کمک به روستاها را می دهند ولی وقتی بهره برداری را شروع کردند هیچ اقدامی از آنها دیده نمی گردد.
از رفتارهای دوگانه تا غیربومی بودن بهره برداران معادن
باقرپور از این رفتار دوگانه انتقاد میکند و ادامه می دهد: هیچ کدام از صاحبان معادن، بومی استان نیستند اما به سادگی مجوز بهره برداری گرفته اند؛ این در شرایطی است که اگر شورا یا دهیاری روستا بخواهد برای عمران و آبادی روستا نظیر راه اندازی پل یا ایجاد دیوار ساحلی، قسمتی از یک سنگ را بردارد به آنها اجازه داده نمی گردد و در این وضعیت نامناسب اقتصادی باید از بازار آزاد تهیه کنند.
وی مدت زمان بلند بهره برداری معادن را دیگر مشکل موجود عنوان می کند و می گوید: با مدرن شدن تجهیزات برای بهره برداری معادن، سرعت استخراج هم زیاد شده است و ازاین رو پروانه بهره برداری به مدت ۱۰ سال صادر می شود.
وی اضافه می کند: این در حالیست که بهتر است ابتدا برای یک سال پروانه بهره برداری صادر شود و با بررسی خسارت ها و تبعات آن نسبت به تمدید آن تصمیم گیری کنند.
ماشین های حمل سنگ معادن، جاده های روستایی را ویران کرده اند
جاده های باریک روستایی برای تردد ماشین هایی با بار ترافیک در وسعت یک روستا راه اندازی شده و عرض کمی دارند.
این جاده ها مناسب تردد ماشین های سنگین با بار سنگ های معدن نیستند، صدمه هایی که تردد این ماشین ها به جاده های روستایی دهستان دهشیر شهرستان تفت وارد کرده اند این جاده ها را غیرقابل بهره برده و نیازمند اعتبار زیادی برای مرمت آنها است.
و اما نظر مسئولان محلی در مورد این بخش از معضل معادن.
استخراج افسارگسیخته در ۵۰ معدن دهشیر تفت
دهیار روستای دهشیر بخش مرکزی شهرستان تفت می گوید: حدود ۵۰ معدن در این منطقه فعال می باشند و استخراج به صورت افسارگسیخته در حال انجام می باشد بگونه ای که یکی از بهره برداران معدن با به کارگیری ۶ پیمان کار، استخراج را انجام می دهد.
"مقداد همتی" در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه هیچ تدبیری نمی گردد که آیندگانی هم مقرر است بیایند و احتیاج به منابع دارند، می افزاید: اگر دهیاری ها بخواهند در زمینه خدمت رسانی به مردم فعالیتی انجام دهند مجوز صادر نمی گردد و برای گرفتن یک مجوز چندین سال است که پیگیر هستیم و موافقت حاصل نشده ولی مجوز بهره برداری معادن به سادگی صادر می شود.
وی ضمن اشاره به اینکه بر مبنای قانون، معادن باید جاده اختصاصی داشته باشند و از بارگیری تناژ غیرمجاز اجتناب کنند، اظهار می دارد: متأسفانه معادن از جاده های روستایی که بر مبنای ظرفیت روستاها راه اندازی شده استفاده و آنها را به ویرانه ای تبدیل نموده اند، با عنایت به این که حواله باربری آنها در استان صادر نمی گردد نظارتی روی تناژ آنها هم نیست.
بارگیری های شبانه معادن، باعث سلب آرامش ساکنان شده است
همتی ادامه می دهد: باید بارگیری معادن از طلوع تا غروب آفتاب صورت گیرد ولی در طول شب این اقدام انجام می شود و همین سبب سلب آسایش از مردم روستا شده است.
وی از عدم اجرای صحیح قانون یک درصد عوارض فروش معادن هم انتقاد می کند و می گوید: یک ریال از عوارض معادن به روستاها بر نمی گردد تا فایده ای برای عمران و آبادانی روستا داشته باشد و این در حالیست که معادن، جاده های روستایی را تخریب کرده اند که بازسازی آنها هزینه زیادی می برد و هر بار بادی می وزد گرد و غبارهای معادن، کل محصولات کشاورزی اهالی روستا را فرا می گیرد.
پروانه های جدید معادن همچنان صادر می شود
دهیار دهشیر اضافه می کند: متأسفانه پروانه های جدید همچنان در حال صدور است و اخیراً در محلی چسبیده به قنات شریف آباد روستا و نزدیک بند خاکی، مراتع روستا و منطقه گردشگری طریق الرضا دهشیر، مجوز جدید برای بهره برداری معدن صادر گردیده است.
به گفته وی با وجود اعتراض های مردمی، فعالیت این معدن شروع شده است و این در حالیست که این بهره برداری اثراث مخرب بر منابع طبیعی و میراث فرهنگی و گردشگری بر جای می گذارد.
بهره برداران معادن به قول های خود عمل نمی کنند
نماینده مردم تفت و میبد در مجلس شورای اسلامی در اینباره به گزارشگر ایرنا می گوید: معادن، جزو انفال و در مالکیت دولت می باشد و چنانچه درست از آنها استفاده گردد و حق و حقوق دولت، منطقه ای که در آن معدن وجود دارد و حق و حقوق مردم محترم شمرده شود؛ نه تنها مضر نیستند بلکه می توانند سبب آبادانی و درآمد برای کشور و رونق اقتصادی و اشتغال شوند.
"سید جلیل میرمحمدی" می افزاید: متأسفانه بسیاری از حق و حقوق های دولت و مردم رعایت نمی شود؛ بعنوان مثال در سال ۱۳۹۸ کل پولی که معادن شهرستان تفت به حساب دولت واریز کردند حدود ۵ میلیارد تومان بود که با عنایت به خسارت های مختلف معادن، این مقدار هزینه چیزی جز خسران برای مردم نیست.
وی ادامه می دهد: در بهترین منطقه آب و هوایی استان(تفت) که می تواند بیشترین جاذبه های گردشگری برای مردم داشته باشد برای معادن مجوز داده می شود که بهره برداری و استخراج از آنها محیط زیست، منابع طبیعی و جاده های روستاها را خراب و آسایش مردم را مختل می کند و صرفا برای چند نفر درآمد کسب می شود و این برای مردم و اهالی روستا ضرر و زیان است.
میرمحمدی اضافه می کند: در صدور مجوز باید نظر ساکنان، مسؤلان شهرستان و شرایط منطقه لحاظ شود که متأسفانه شاهد صدور برخی مجوزها هستیم که نباید صادر شود.
وی تاکید می کند: معادن نه تنها حق و حقوق دولت را پرداخت نمی کنند بلکه به مسئولیت های اجتماعی خود پای بند نیستند؛ در چند ماه آغاز نمایندگی ام از معادن برای انجام مسئولیت های اجتماعی در روستاها نظیر بهسازی مدرسه، جاده، آب، خانه های بهداشت، بازسازی قنوات قول گرفتیم تا جهت عمران مناطق نزدیک به معادن اقدام نمایند ولی متإسفانه به قول و قرارهای خود عمل نکردند.
نماینده تفت و میبد درباره اجرای قانون وصول یک درصد عوارض فروش معادن هم می گوید: در سال ۱۳۹۹ اتفاقی در این حوزه نیفتاده و چنانچه پولی هم واریز شده توزیعی صورت نگرفته است و یا اگر توزیع شده من اطلاعی ندارم.
هرگونه بهره برداری جدید از معادن، با هماهنگی فرمانداری و شورای تأمین شهرستان باشد
فرماندار تفت هم به گزارشگر ایرنا می گوید: لازم است به علت ملاحظات اجتماعی، فرهنگی و امنیتی، هرگونه راه اندازی معدن جدید با هماهنگی شورای تأمین و فرمانداری این شهرستان باشد و بر همین مبنا تابحال توانسته ایم جلوی راه اندازی ۵ معدن جدید در شهرستان را بگیریم.
"علیرضا نوکار می افزاید: برای معادن منطقه دهشیر شهرستان هم جلساتی گذاشته شد و مقرر گردید تا همه معادن در راه مشخص شده فعالیت کنند و از ایستگاه باربری که در روستا و نزدیکی معادن مستقر می شود حواله بار دریافت نمایند.
وی ادامه می دهد: در بارگیری، باسکول گذاشته می شود تا ماشین های حمل کننده سنگ معادن، وزن شوند و از اضافه بار آنها جلوگیری می شود.
رئیس شورای تأمین تفت تصریح می کند: مقرر شده است بخشی از درآمد حاصل از معادن صرف عمران و آبادانی روستاهای منطقه شود که امیدواریم بزودی شاهد عملی شدن این مورد باشیم.
توقیف کامیون هایی که بار اضافی دارند
فرماندار تفت در مورد کامیون هایی که با داشتن بار اضافی، باعث تخریب جاده های کم عرض روستایی می شوند اظهار می دارد: این امر، تخلف محسوب شده و ضمن برخورد با معدن دار، کامیون متخلف هم توقیف میشود.
به گفته وی در همین راستا تابحال ضمن توقیف تعدادی زیادی خودرو، تخلف یاد شده از راه دستگاههای قضایی پیگیری شده است، ضمن آنکه کامیونهایی که از یک مبدا بار می زنند باید از همان مبدا هم بارنامه دریافت کنند و حق گرفتن بارنامه از محل های دیگر را ندارند.
رعایت حقوق ساکنان و رضایت آنها، شرط اول اعطای مجوز معادن باشد
با وجود همه مخالفت های مردمی و مسئولان محلی با اعطای مجوز بهره برداری به معادن، معدن چیان غیربومی همچنان، چراغ خاموش در حال حرکت هستند.
معدن، بطور قطع باعث ایجاد درآمد و رونق اقتصادی و افزایش ثروت مردم یک منطقه، استان و کشور می شود اما اعطای بی رویه و اتوبوسی مجوز های بهره برداری می تواند علاوه بر ایجاد معضلات زیست محیطی، باعث سلب آرامش و آسایش مردم شود.
ضروری است مسئولان وزارت صمت، استاندار استان یزد، فرماندار تفت، نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی و فعالان اجتماعی برای این معضل زیست محیطی، چاره اندیشی کنند.
شهرستان تفت که مرکز آن در ۲۰ کیلومتری شهر یزد واقع شده خوش آب و هواترین و ییلاقی ترین روستاهای استان را در دل خود جای داده است ضمن آنکه یک سوم روستاهای استان هم در این منطقه واقع شده است.
از مجموع چهار هزار آبادی و روستای استان یزد حدود یکهزارو ۳۰۰ روستای آن دارای سکنه است که یک سوم آنها در تفت واقع شده است.
ازحدود ۵۵۰ معدن استان، پنج مورد در مقیاس بزرگ ملی قرار دارد و بقیه در حد متوسط و کوچک است و از میان معادن ملی می توان به سنگ آهن چادرملو اردکان، زغال سنگ بافق( ۲ معدن)، سرب و روی مهدی آباد مهریز و اورانیوم ساغند اشاره نمود و ذخیره قطعی مجموع معادن استان حدود ۲ میلیارد تن تخمین زده می شود.
در یزد بیشتر از ۵۰ نوع اندیس معدنی وجود دارد و بنابراین چهارمین استان توسعه یافته صنعتی و از لحاظ تنوع معدنی دومین استان کشور است و این منطقه به علت واقع شدن در مرکز ایران و فرو افتادگی کویر مرکزی و وجود چند گسل فعال، بستر ذخایر معدنی گوناگونی است که وجود این معادن مزیتی برای استان هست.
هم حالا بیشتر از ۱۲ هزار نفر در معادن یزد فعالیت دارند.
منبع: مستر كار
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب